დაუჯერებელი ნამდვილობის წიგნი
ზაალ ჩხეიძე


მე სულელი კაცი ვარ. ვინც მიცნობს, იცის ეგ ამბავიც. სულელი და გულუბრყვილო. გულუბრყვილო არა სიკეთეზე ყურადღების გამახვილებით, არამედ დანტესებურად, ანუ ცოტად თუ ბევრად ზიზღისმომგვრელად. მოკლედ, იმას მოგახსენებდით, სულელი ვარ-მეთქი და ეს ჩემი სისულელე უფრო და ყველაზე ხშირად ეგეთი რამით გამოიხატება, რომ შეიძლება, თვეები რაა, წლები და ზოგჯერ ათწლეულებიც ვკითხულობდე ან ვუყურებდე რამეს, ვფიქრობდე კიდეც მასზე, მიყვარდეს კიდეც, მიზიდავდეს კიდეც, მაგრამ ძალიან გვიან, უკიდურესად, დამცინავად, ბოროტეულად გვიან მივხვდე რაღაცას, ძალიან ბუნებრივს, ძალიან მარტივს და ყველაზე თვალსაჩინოდ გამოდებულს. განა მარტო რთულ და თავისი სირთულით საქვეყნოდ ცნობილ წიგნებს ეხება ეს - უფრო მეტად ეხება მარტივებს, სხვათა შორის, სრულიად რიგითებსაც. რაღაცნაირი ბედისწერის ბეჭედივით დამდევს, ვხედავდე და ვერ კი ვხვდებოდე. ამ წიგნის წაკითხვისას ჩემი პირველი განცდაც ეგ იყო, ვერ ვხვდები-მეთქი. ვიჯექი და ვიცქირებოდი გაოცებული. ვერ ვხვდებოდი განა აზრს (ან იქნებ აზრსაც), უფრო - ფორმას თხრობისას, მოუხელთებელს ჩემთვის და ქართველი პოეტისგან მეტისმეტად მოულოდნელს.

უცნაურად ჩანდეს ეგებ, მაგრამ მე პოეზიაში ხორცი მიყვარს, ზეიმი ხორცის, არსებობის, ხელშესახებობის, და ვეძებ ყველგან და ჩემზე კი ითქმის, რომ რასაც ვეძებ, ვპოულობ კიდეც. ჰოდა, დავიდე წიგნი და ვიკითხე და არ დამხვდა არსად ეს ჩემი ხორცი და დასაბნევი და გასაფაციცებელი ის იყო სწორედ, რომ არც სული დამხვდა. აი, როგორი სული, იცით? ედგარ პოსი. სული, რომელსაც რომ ხორციც გვარიანად ასხია. მასტერსის სული, ანდაც სენდბერგისა, ანდაც სხვების, მოშე იბნ ეზრასი თუნდაც, ან იეჰუდა ჰალევისა. მოკლედ, სული, რომელსაც ვიცნობთ ყველა, სული მარადიულად მაცდური და მომხიბლავი ჩემთვის, მკითხველისთვის.

და ვიფიქრე დიდხანს, რა დამერქმია იმისთვის, რაც დამხვდა წიგნში, რამაც დამადამბლავა და მომაჯადოვა და მითხრა, რომ არის კიდევ სხვა კარი, - ხომ გითხარით, სულელი ვარ-მეთქი და გულუბრყვილო და ამიტომაც ეგებ სხვაგანაც მინახავს ეს, მაგრამ არ შემიმჩნევია კი. ეგებ თქვენც გინახავთ, მაგრამ არც თქვენ შეგიმჩნევიათ ან შეგიმჩნევიათ, აბა, მე რა ვიცი.

მოკლედ, ვიფიქრე და ეგრე მოვიფიქრე, რომ ეს იყო ლექსები, რომლებსაც ადამიანი წერდა. ადამიანი არმოსურნე სამყაროს გამჟღავნებისა, მისი აღწერისა, მისი განკაცებისა. ადამიანი, რომელიც არ თამაშობდა ღმერთს და არც ღვთისშვილს არ თამაშობდა.

ვკითხულობდი და ვფიქრობდი, რომ ამათ ყველას, ამ ლექსებს, დასდევდა მოულოდნელი ხიბლი ხელთუქმნელობის და რომ ისინი მიამბობდნენ რაღაცას სრულიად გონებისმიერს, სიტყვებს თითქოს გაფიქრებაში დარჩენილებს, იქ დარჩენილებს, იქ და იმგვარად, სადაც და როცა და როგორც დაბადებამდე (წარმოთქმამდე/ განკაცებამდე/ ხორცშესხმამდე) უნდა და შეიძლება ყოფილიყვნენ.

ჯემალ ქარჩხაძეს აქვს ჩემთვის ძალიან საყვარელი მოთხრობა, „რაჰათ-ლუხუმი“ ჰქვია. მის სიყვარულზე ახლა არ მოვყვები, აი, დასაწყისი ამ მოთხრობისა კი მინდოდა მეხსენებინა. მოკლედ, მთხრობელი, ვისაც გახსოვთ, უცნაურად წარმოგვიდგება, რომელიღაც „მაღალი“ შეხვედრის დასრულების შემდეგ. იგი, დიდი და უცნაური მცოდნე და მოინტერესე უცხო მხარეთა ამბებისა, გამოდის გარეთ და შუაგულ სტამბულში მოეხეტება. იქვე ხვდება რაჰათ-ლუხუმის გარდაცვლილ გამყიდველს, რომელიც რომ სიცოცხლეში უფლისწულის აღმზრდელთაგანი ყოფილიყო. კი, ყველაფერი მიყვარს მაგ სცენაში, ფულის კბილით გასინჯვით დაწყებული და ჩაკითხვებით დამთავრებული, მაგრამ ყველაზე მეტად მაინც ქუჩა მიტაცებს, სრულიად უკაცური, ზღაპრულად დაცლილი მომსვლელ-წამსვლელისაგან, ერთგვარად მომზადებული სხვათათვის უცნობი ამბის გასამჟღავნებლად.

ამ წიგნმა სწორედ ის სტამბულური ქუჩა გამახსენა, თითქოს რომ არის, მაგრამ თითქოს კიდეც რომ არც არის.

ჩემი წარმოდგენით, ეს ლექსები ყოფიერების ის ფორმაა (სულ უმთავრეს ფრაზას თუ დავესესხებით), რომელიც კი არ იყო, არამედ შესაძლებელია ყოფილიყო. რაღაცნაირი, სხვაგვარი ნაწილი ხილული სამყაროსი, ხორცადქცევით არშერყვნილი, ფიზიკური, დაბადებისმიერი კონტურით არშემოზღუდული.

ფიქრი წიგნისა, - განგებ არ ვამბობ, თხრობა-მეთქი, - ფიქრი წიგნისა, მდინარება, ფრაგმენტულია, დატეხილი, მეტისმეტი დაღლილობისას გონებაში მოულოდნელად გაწყვეტილი აზრის მსგავსად დანაწევრებული.

ზოგჯერ არის ხოლმე, გამოჩნდება ნაგლეჯი ამბისა ან პერსონაჟისა, უფრო - ჩრდილი ამბისა თუ პერსონაჟისა, ოღონდ ეს ჩრდილიც არასდროს არ არის მომსვლელის - ყოველთვის წამსვლელისაა. მიდიან ყველანი, ოღონდ არასდროს არ ვიცი, სად. არ ვიცი და არც არის ეს მნიშვნელოვანი. მნიშვნელოვანია, რომ აქ აღარ იქნებიან და არც ეს „აქ“ არ არის და არც იქნება არასდროს. მე კი მიკვირს, რომ არავინ მოდის ცოცხალთაგანი, მოსვლით მხოლოდ მიცვალებულები მოდიან, მიცვალებულები ან სატრფო. და მიკვირს, მიკვირს, რომ სხვაგვარად არ იგება და არ მხვდება აქ ტექსტები, არადა, რაც მე ლექსები ვიცი, დიდი და მთქმელი, იქ და იმათში პირიქითაა. უსაშველოდ პირიქითაა.

მთავარი შეგრძნება, მთავარი არა, პირველი და ყველაზე ცხადი შეგრძნება, რომელიც გამიჩნდა და გამიძლიერდა ამ ლექსების კითხვისას, იყო მონატრება, აუტანელი შიმშილი ფიზიკურობის. ეს ჩვენი დღის წიგნია. ეს ჩვენი დროის ადამიანის წიგნია, ადამიანის, რომელსაც თუ რამე აკლია, აკლია ხორცი. ადამიანი, რომელიც ვერ ახერხებს, ერთდროულად ორივე ჰქონდეს - სულიც და ის მეორეც. უფრო სწორად თუ ვიტყვით, ვერც სულის ქონა ვერ მოუხერხებია, რადგან სულსაც უფრო მეტად სევდის ელფერი დაჰკრავს და კიდევ - მოგონების და კიდევ - რაღაც ცხოვრებისმიერის.

მე ეგრე დამრჩა ეს წიგნი, როგორც რომ სევდა, როგორც რომ სევდა გონებისმიერი. და, მე სულელმა, ვიფიქრე, რომ შეიძლება აღარც იყოს დღეს არც დრო, არც ადგილი და არც ვითარება, მაღრიბის დავიწყებულ ქალაქში კვდებოდეს პოეტი, იქნებ აღარ იყოს არც დრო, არც ადგილი და არც ვითარება სეტუბალელი დუ ბოკაჟეს ფერადოვნების. ეს წიგნი მე უფრო ხმას მაგონებს, შუა საუკუნეების პოემებში პერსონაჟებს რომ ჩაესმით ხოლმე განსაცდელის და შენდობის ნიშნად.

„ეს იყოო“, ეგრე იწყება ერთი ლექსი და მეც ისე მივიღე ნათქვამი, როგორც უკანასკნელი საბუთი ნამდვილობის, აი, რომ გაიფიქრებ, ამის დაჯერებას რა უნდაო და მაინც რომ დაუჯერებელია, იმის ნამდვილობის. როგორც სიზმრიდან გამოყოლილი საბუთი. რადგან მე ჩემს უსაყვარლეს ძველბერძნულ წყევლად ამიხდა ეს წიგნი. ამიხდა, ოღონდ უკუღმა: დაე, გესმოდეს, მაგრამ არ გჯეროდეს; დაე, ხედავდე, მაგრამ ვერ სცნობდეო.

ნატო ინგოროყვა – © 2013. ყველა უფლება დაცულია.